Giãn tĩnh mạch thừng tinh là bệnh lý nam khoa thường gặp hàng đầu, ảnh hưởng đến khoảng 15% nam giới, nhưng lại thường bị bỏ qua do tâm lý e ngại. Bạn có từng cảm thấy vùng bìu nặng trĩu sau một ngày dài làm việc, hay đau tức nhẹ sau khi tập gym? Bạn lo lắng liệu tình trạng thầm kín này có đang âm thầm ảnh hưởng đến bản lĩnh và khả năng làm cha của mình trong tương lai? Hãy cùng Bác sĩ Vũ Sơn tìm hiểu sâu hơn để nhận biết sớm và bảo vệ sức khỏe của mình nhé.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là tình trạng giãn bất thường của đám rối tĩnh mạch sinh tinh và tĩnh mạch thừng tinh trong, nằm phía trên tinh hoàn. Đây là bệnh lý nam khoa phổ biến, chiếm khoảng 15-20% ở nam giới trưởng thành, thường xảy ra bên trái do cấu trúc giải phẫu. Nó có thể làm suy giảm chức năng tinh hoàn, dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng nếu không được chú ý.
Giãn tĩnh mạch tinh hoàn thành được phân thành các cấp độ sau để đánh giá mức độ nghiêm trọng:
- Cấp độ 0 (Subclinical): Không thể sờ thấy hay nhìn thấy. Bệnh chỉ được phát hiện qua siêu âm Doppler màu.
- Cấp độ 1: Chỉ sờ thấy búi tĩnh mạch giãn khi bệnh nhân thực hiện nghiệm pháp Valsalva (rặn nhẹ làm tăng áp lực ổ bụng).
- Cấp độ 2: Có thể sờ thấy búi tĩnh mạch giãn ngay cả khi bệnh nhân ở tư thế đứng thẳng mà không cần làm nghiệm pháp Valsalva.
- Cấp độ 3: Búi tĩnh mạch giãn đã nổi rõ và có thể dễ dàng nhìn thấy bằng mắt thường qua da bìu.
>>>Xem thêm: Hướng dẫn phòng ngừa viêm tinh hoàn
Việc phân loại này rất quan trọng để đưa ra quyết định điều trị. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này ở nam giới?
Nguyên nhân làm giãn tĩnh mạch thừng tinh
Đến nay, các nhà khoa học chưa xác định được hoàn toàn nguyên nhân gây nên tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh, tuy nhiên các chuyên gia cho rằng sự suy yếu của hệ thống van tĩnh mạch. Các van này có vai trò ngăn máu chảy ngược, khi chúng bị lỗi, máu sẽ ứ trệ và gây giãn mạch.
Một số yếu tố nguy cơ được cho là góp phần vào tình trạng này bao gồm:
- Cấu trúc giải phẫu bẩm sinh: Tĩnh mạch tinh trái thường dài hơn và đổ vào tĩnh mạch thận ở một góc thẳng, khiến áp lực máu cao hơn và dễ bị ứ đọng.
- Tăng áp lực ổ bụng: Những người thường xuyên phải đứng lâu, ngồi nhiều, hoặc lao động nặng nhọc có thể làm tăng áp lực lên hệ tĩnh mạch này.
- Nhiệt độ vùng bìu cao: Máu ứ đọng làm tăng nhiệt độ tinh hoàn, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng.
Đừng bỏ qua dù là thay đổi nhỏ nhất trong cơ thể bạn. Nhận biết sớm dấu hiệu bệnh chính là nắm bắt thời điểm vàng để việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất và giảm thiểu tối đa các biến chứng.
Dấu hiệu của giãn tĩnh mạch thừng tinh
Giãn tĩnh mạch thừng tinh thường phát triển âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, với sự tiến triển của bệnh, các triệu chứng sau có thể xuất hiện:
- Cảm giác đau, căng tức hoặc nặng ở vùng bìu: Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tăng lên khi đứng lâu, ngồi nhiều hoặc vận động mạnh và giảm khi nằm nghỉ.
- Sờ thấy búi tĩnh mạch giãn: Khi sờ vào vùng da bìu, có thể cảm nhận một búi mềm, lùng nhùng như búi giun.
- Tinh hoàn một bên nhỏ hơn: Tinh hoàn bên bị giãn tĩnh mạch có thể nhỏ hơn so với bên còn lại.
- Hiếm muộn: Nhiều trường hợp chỉ phát hiện bệnh khi đi khám vô sinh, hiếm muộn.
Chủ động kiểm tra sức khỏe là việc làm hết sức cần thiết, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao. Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu là một trong các yếu tố tiên quyết giúp tăng cơ hội chữa lành.
Đối tượng có nguy cơ mắc giãn tĩnh mạch thừng tinh
Bất kỳ nam giới nào cũng có thể mắc phải tình trạng này, nhưng bệnh thường gặp nhất ở các nhóm đối tượng sau:
- Nam giới trong độ tuổi dậy thì: Bệnh thường bắt đầu xuất hiện trong giai đoạn này và phát triển dần theo thời gian.
- Người đứng lâu, ngồi nhiều: Các nghề nghiệp như giáo viên, tài xế, nhân viên văn phòng, thợ cắt tóc… có nguy cơ cao hơn.
- Người thường xuyên vận động nặng, tập gym sai cách: Các hoạt động làm tăng áp lực ổ bụng có thể ảnh hưởng đến tĩnh mạch thừng tinh.
Với sự tiến bộ của y học hiện đại, đây là một bệnh lý có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả. Việc can thiệp không chỉ giúp giải quyết các triệu chứng mà còn bảo vệ chức năng tinh hoàn. Hãy cùng Bác sĩ Vũ Sơn tìm hiểu chi tiết về các phương pháp điều trị ngay sau đây.
Phương pháp điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là một bệnh lý tiến triển, không thể tự khỏi và có thể dẫn đến những biến chứng đáng lo ngại, trong đó nghiêm trọng nhất là nguy cơ vô sinh.
Khi nào cần điều trị?
Không phải mọi trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh điều cần phẫu thuật ngay lập tức. Các bác sĩ chỉ đưa ra chỉ định can thiệp khi bệnh gây ra các vấn đề cụ thể, bao gồm:
- Đau tức kéo dài: Cảm giác nặng, tức hoặc đau âm ỉ ở vùng bìu, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hàng ngày.
- Teo tinh hoàn: Tinh hoàn bên bị giãn có kích thước nhỏ hơn đáng kể so với bên còn lại.
- Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Các chỉ số tinh dịch đồ suy giảm hoặc gây ra tình trạng vô sinh, hiếm muộn.
Đối với các trường hợp không có triệu chứng, bệnh nhân thường chỉ cần theo dõi định kỳ.
Các biện pháp hỗ trợ và điều trị nội khoa
Trước khi nghĩ đến can thiệp, một số biện pháp hỗ trợ có thể giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng sống:
- Giảm đau và khó chịu: Sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường (như Paracetamol, Ibuprofen) kết hợp với việc mặc quần lót chuyên dụng để nâng đỡ vùng bìu, giảm cảm giác nặng tức.
- Hỗ trợ cải thiện chất lượng tinh binh: Một số nghiên cứu cho thấy việc bổ sung các vi chất chống oxy hóa (Vitamin A, C, E, Carnitine), khoáng chất (Kẽm) và các thuốc hỗ trợ nội tiết có thể góp phần cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng. Tuy nhiên, cần nhớ các phương pháp này chỉ hỗ trợ chứ không giải quyết triệt để tình trạng tĩnh mạch bị giãn.
Can thiệp ngoại khoa
Phẫu thuật là phương pháp điều trị triệt để nhất, với mục tiêu là thắt hoặc loại bỏ các tĩnh mạch bị giãn, ngăn chặn dòng máu chảy ngược.
- Phẫu thuật kinh điển (Mổ mở hoặc nội soi ổ bụng): Đây là phương pháp truyền thống, tuy nhiên tiềm ẩn một số rủi ro như tràn dịch màng tinh hoàn, nhiễm trùng, tỉ lệ tái phát còn cao, hoặc tổn thương nhầm động mạch nuôi tinh hoàn.
- Vi phẫu thuật (Microsurgery) – Tiêu chuẩn vàng hiện nay: Đây là kỹ thuật tiên tiến nhất, bác sĩ sử dụng kính hiển vi phẫu thuật có độ phóng đại lớn để xác định chính xác từng tĩnh mạch bị giãn và bảo tồn tuyệt đối động mạch, bạch mạch. Nhờ đó, phương pháp này mang lại hiệu quả cao nhất, giảm thiểu tối đa biến chứng và có tỷ lệ tái phát cực kỳ thấp.
Can thiệp nội mạch
Đây là một kỹ thuật hiện đại, đang ngày càng phổ biến và có xu hướng thay thế phẫu thuật kinh điển ở nhiều nơi nhờ tính ưu việt.
Cơ chế: Thay vì mổ từ bên ngoài, bác sĩ sẽ luồn một ống thông siêu nhỏ (catheter) từ mạch máu ở bẹn hoặc cổ, tiếp cận các tĩnh mạch thừng tinh bị giãn từ bên trong. Sau đó, các vật liệu chuyên dụng (phổ biến là các cuộn dây kim loại – “coils”) sẽ được đưa vào để làm tắc hoàn toàn các tĩnh mạch này, ngăn chặn triệt để dòng máu trào ngược.
Ưu điểm:
- Ít xâm lấn: Chỉ cần một vết chọc kim rất nhỏ, không để lại sẹo mổ.
- Hiệu quả cao: Giải quyết được tận gốc vấn đề ứ trệ máu.
- Phục hồi nhanh: Bệnh nhân có thể trở lại làm việc nhẹ nhàng chỉ sau 1-2 ngày và vận động thể thao sau khoảng 7-10 ngày.
Câu hỏi thường gặp
Giãn tĩnh mạch thừng tinh có tự khỏi không?
Giãn tĩnh mạch thừng tinh không thể tự khỏi mà thường có xu hướng nặng lên theo thời gian, đặc biệt ở độ 2 và 3. Việc điều trị (phẫu thuật hoặc can thiệp khác) là cần thiết, nhất là khi bệnh gây đau tức hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
Có nên mổ giãn tĩnh mạch thừng tinh không?
Bạn nên cân nhắc phẫu thuật khi bệnh gây ra một trong các vấn đề sau: đau tức kéo dài, teo tinh hoàn (thể tích tinh hoàn bên bệnh nhỏ hơn bên lành >20%), kết quả tinh dịch đồ bất thường, hoặc trong trường hợp vô sinh không giải thích được nguyên nhân khác.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh uống thuốc có khỏi không?
Thuốc không thể chữa khỏi bệnh. Việc dùng thuốc giống như việc bạn dùng thuốc giảm đau cho một chiếc răng sâu, nó giúp bạn dễ chịu tạm thời nhưng không giải quyết được lỗ sâu đó. Can thiệp ngoại khoa mới là giải pháp điều trị tận gốc.
Bị giãn tĩnh mạch thừng tinh có con được không?
Rất nhiều người bị bệnh ở cấp độ nhẹ vẫn có con tự nhiên. Bệnh gây ảnh hưởng đến sinh sản qua các cơ chế: tăng nhiệt độ bìu, ứ đọng chất chuyển hóa độc hại, và gây stress oxy hóa, làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Phẫu thuật điều trị có thể cải thiện đáng kể các chỉ số này sau 6-12 tháng.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh có gây teo tinh hoàn không?
Teo tinh hoàn là một biến chứng nguy hiểm của giãn tĩnh mạch thừng tinh. Máu ứ đọng lâu ngày sẽ làm tổn thương các tế bào Leydig (sản xuất testosterone) và tế bào Sertoli (nuôi dưỡng tinh trùng), dẫn đến tinh hoàn teo nhỏ dần và suy giảm chức năng.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là một bệnh lý có thể điều trị hiệu quả nếu được chẩn đoán và can thiệp đúng thời điểm. Việc chủ động tìm hiểu và thăm khám sớm không chỉ giúp bạn giải tỏa những lo lắng không đáng có mà còn là hành động thiết thực để bảo vệ sức khỏe và tương lai hạnh phúc của chính mình.
