Băng huyết sau sinh là một trong những biến chứng sản khoa nguy hiểm nhất, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của sản phụ nếu không được xử lý kịp thời. Tình trạng này đòi hỏi sự nhận biết và can thiệp nhanh chóng để giảm thiểu rủi ro. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách xử lý, và các phương pháp phòng ngừa băng huyết sau sinh, mang lại thông tin hữu ích cho bạn và người thân.

Băng huyết sau sinh là gì?
Băng huyết sau sinh (Postpartum Hemorrhage – PPH) là tình trạng mất máu quá mức sau khi sinh con. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sản phụ được coi là bị băng huyết nếu mất hơn:
- 500 ml máu trong vòng 24 giờ sau sinh thường.
- 1000 ml máu trong vòng 24 giờ sau sinh mổ.
Băng huyết sau sinh có thể diễn ra ngay lập tức sau khi sinh (băng huyết nguyên phát) hoặc xảy ra trong vòng 24 giờ đến 12 tuần sau sinh (băng huyết thứ phát).
Nguyên nhân gây ra hiện tượng băng huyết sau sinh
Tử cung co bóp yếu hoặc không co bóp
Tử cung co bóp không đủ mạnh sau sinh là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến băng huyết. Tình trạng này khiến các mạch máu ở nơi nhau thai bám vào không được bịt kín, dẫn đến mất máu nhiều.
Các yếu tố gây tử cung co bóp yếu:
- Thai kỳ đa thai, đa ối làm tử cung bị căng quá mức.
- Chuyển dạ kéo dài hoặc quá nhanh.
- Sử dụng thuốc gây chuyển dạ không phù hợp.
Sót nhau thai
Nhau thai không được đẩy ra hoàn toàn sau khi sinh khiến tử cung không thể co lại đúng cách, dẫn đến chảy máu kéo dài.
- Tình trạng này thường xảy ra ở những sản phụ có nhau thai bám sâu hoặc nhau tiền đạo.
Rách âm đạo, cổ tử cung hoặc tử cung
Khi quá trình sinh gặp khó khăn, như thai quá lớn hoặc sinh nhanh, các tổn thương ở âm đạo, cổ tử cung hoặc tử cung có thể xảy ra, gây chảy máu nghiêm trọng.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ rách:
- Sử dụng dụng cụ hỗ trợ như forceps, giác hút.
- Chuyển dạ mạnh mẽ hoặc kéo dài.
Rối loạn đông máu
Một số sản phụ có tình trạng rối loạn đông máu khiến cơ thể không thể cầm máu tự nhiên, dẫn đến băng huyết kéo dài.
Nguyên nhân:
- Bệnh lý máu khó đông (hemophilia, bệnh von willebrand).
- Các biến chứng trong thai kỳ như tiền sản giật, hội chứng hellp.
Các yếu tố nguy cơ khác
- Tiền sử băng huyết sau sinh ở lần sinh trước.
- Sinh con nhiều lần hoặc khoảng cách giữa các lần sinh quá gần.
- Thai quá lớn (trên 4kg) hoặc thai bất thường.
- Chăm sóc y tế không đầy đủ trong thai kỳ.
Dấu hiệu nhận biết băng huyết sau sinh
Băng huyết sau sinh là tình trạng nguy hiểm cần được nhận biết và xử lý kịp thời. Dưới đây là checklist đầy đủ các dấu hiệu giúp bạn nhận biết sớm:
- Lượng máu chảy ra lớn hơn 500ml đối với sinh thường và trên 1000ml với sinh mổ.
- Máu chảy liên tục, khó cầm hoặc xuất hiện từng đợt với màu đỏ tươi thay vì màu đỏ sẫm thông thường.
- Xuất hiện máu cục lớn, kèm theo cảm giác đau vùng bụng dưới.
- Cảm giác hoa mắt, chóng mặt, sắp ngất xỉu, da xanh xao, nhợt nhạt, đổ mồ hôi lạnh.
- Nhịp tim tăng nhanh, thở gấp hoặc khó thở.
Đau nhói hoặc đau âm ỉ vùng bụng dưới; tử cung không co bóp hoặc mềm hơn bình thường khi sờ vào. - Xuất hiện tình trạng sưng phù, bầm tím ở vùng âm đạo.
- Sốt cao, kèm theo cảm giác lạnh run, mệt mỏi – có thể là dấu hiệu nhiễm trùng.
Băng huyết sau sinh có ảnh hưởng như nào thế nào?
Dưới đây là những ảnh hưởng chính của băng huyết sau sinh:

- Gây suy giảm thể lực, nguy cơ sốc mất máu, ảnh hưởng đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
- Nhiễm trùng tử cung hoặc toàn thân, có thể dẫn đến nhiễm khuẩn huyết.
- Làm cạn kiệt yếu tố đông máu, dẫn đến khó cầm máu và biến chứng đông máu rải rác nội mạch (DIC).
- Có thể phải cắt bỏ tử cung, dẫn đến mất khả năng sinh sản hoặc giảm khả năng mang thai.
- Là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở sản phụ nếu không được điều trị kịp thời.
- Gây lo âu, trầm cảm hoặc hội chứng căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
- Chi phí điều trị cao, bao gồm truyền máu, phẫu thuật và các biến chứng lâu dài.
Cách phòng tránh băng huyết sau sinh
Băng huyết sau sinh có thể phòng ngừa nếu mẹ bầu chăm sóc sức khỏe tốt. Khám thai định kỳ giúp phát hiện sớm các nguy cơ như thai lớn hoặc rối loạn đông máu. Kiểm tra huyết áp và bổ sung sắt, axit folic giúp giảm thiếu máu và phòng ngừa tiền sản giật.
Lựa chọn cơ sở y tế uy tín với bác sĩ và trang thiết bị đầy đủ để xử lý kịp thời. Thảo luận với bác sĩ về phương pháp sinh an toàn và các biện pháp dự phòng như tiêm thuốc tăng co bóp tử cung.
Sau sinh, nghỉ ngơi và chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp phục hồi nhanh chóng. Theo dõi lượng máu chảy và thông báo bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường. Nếu có tiền sử băng huyết, cần thông báo trước cho bác sĩ. Giữ tinh thần thoải mái và tham gia lớp học tiền sản giúp mẹ tự tin trong hành trình sinh nở.
Cách xử lý tình trạng băng huyết sau sinh
Băng huyết sau sinh là một tình trạng nguy hiểm và cần được xử lý kịp thời. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng của từng bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến khi gặp phải tình trạng băng huyết sau sinh:
Sử dụng thuốc điều trị

Thuốc điều trị đờ tử cung:
- Oxytocin: Giúp co bóp tử cung và ngừng chảy máu.
- Ergometrine: Cần tránh sử dụng ở bệnh nhân có huyết áp cao.
- Carboprost: Cần thận trọng ở bệnh nhân mắc bệnh suyễn, tăng huyết áp hoặc tim mạch.
- Misoprostol: Làm co tử cung, giúp giảm tình trạng chảy máu.
Thuốc cầm máu:
- Tranexamic acid: Được sử dụng để ngừng chảy máu và hỗ trợ trong điều trị băng huyết sau sinh.
Các phương pháp can thiệp ngoài thuốc
Chèn lòng tử cung:
Đây là phương pháp giúp tăng áp lực trong buồng tử cung, giúp giảm lượng máu chảy. Các kỹ thuật sử dụng gồm:
- Balloon đặt vào tử cung: Giúp tạo áp lực để ngừng chảy máu.
- Túi gạc cuộn: Được ép vào buồng tử cung để kiểm soát chảy máu.
Thuyên tắc động mạch:
- Phương pháp này có tỷ lệ thành công cao (97%), không chỉ giúp cứu sống bệnh nhân mà còn bảo vệ tử cung, ngừng chảy máu hiệu quả.
Mũi may B – Lynch:
- Phương pháp này giúp cầm máu tốt và bảo vệ khả năng sinh sản của bệnh nhân.
Thắt động mạch tử cung:
- Động mạch tử cung cung cấp khoảng 90% lượng máu đến tử cung. Thắt động mạch tử cung giúp ngừng chảy máu hiệu quả và bảo vệ tử cung.
Thắt động mạch hạ vị:
- Phương pháp này giúp cầm máu tại các điểm chảy máu trong đường sinh dục, tuy nhiên có nguy cơ tổn thương các cơ quan lân cận và khó thực hiện hơn thắt động mạch tử cung.
Cắt tử cung:
- Trong những trường hợp băng huyết không kiểm soát được, cắt tử cung là phương pháp cuối cùng giúp cầm máu và bảo vệ tính mạng bệnh nhân. Phương pháp này thường được áp dụng khi có chảy máu ở tử cung, cổ tử cung và vòm âm đạo.
Băng huyết sau sinh là một biến chứng nguy hiểm mà các bà mẹ cần phải chú ý trong quá trình sinh con. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây băng huyết sẽ giúp các sản phụ nhận diện được dấu hiệu sớm và có phương án phòng ngừa hiệu quả. Để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé, việc thăm khám và chăm sóc y tế sau sinh là rất quan trọng.